Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΑΥΛΟΣ

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΑΥΛΟΣ (Die Zauberflöte) του WOLFGANG AMADEUS MOZART

ή Η ΟΠΕΡΑ ΤΩΝ ΜΑΣΟΝΩΝ

ή Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙΩΣΗ

Είναι γνωστή η σχέση του Μότσαρτ με τον Τεκτονισμό και υπάρχουν αρκετά συμφωνικά έργα του, που αφιερώθηκαν σε αυτόν. Ο «Μαγικός αυλός» είναι όπερα, και αποτελεί μια ειδική περίπτωση όσον αφορά τις αναφορές στον τεκτονισμό, όπου δεν μιλάμε πλέον για έμπνευση, αλλά για καθαρή μεταφορά Τεκτονικών Τελετουργικών σε θεατρικό έργο, αφού ή όπερα, είναι μουσικό θέατρο.


Η «δουλειά» αυτή, δεν γίνεται πρώτη φορά. Το να ενσωματώσεις/μεταφέρεις δηλαδή «στοιχεία» από τα λεγόμενα «Μυστήρια» στην Τέχνη, είναι αρχαίο φαινόμενο και κάτι αντίστοιχο έγινε και από τους Τραγωδούς. Μάλιστα, το ίδιο το Θέατρο σαν Τέχνη (το θέατρο από την αρχαία Ελληνική τραγωδία μέχρι σήμερα), είναι στην ουσία, αρχαία Μυστήρια, αλλά με «ήρωες»… ανθρώπους! Δηλαδή, τα πρωταρχικά «Μυστήρια», είναι θεατρικού τύπου παραστάσεις με ήρωες (χαρακτήρες) Θεούς, ενέργειες κλπ, αποκλειστικά και μόνον, ενώ οι θεατρικές παραστάσεις σήμερα, έχουν σχεδόν αποκλειστικά για ήρωες ανθρώπους.

Έλεγα όμως, ότι στην περίπτωση του «Αυλού», το πράγμα… ξεφεύγει! Δεν μιλάμε για «στοιχεία», ιδέες από τα Τεκτονικά Μυστήρια, αλλά για ατόφιες τελετές.

Υπάρχει μια αμφιβολία από εμένα, όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του έργου, εάν δηλαδή υπάρχουν «αμύητοι» στις φιλοσοφικές έννοιες ή/και στα Μυστήρια που θα καταλάβουν «τι θέλει να πεί ο ποιητής» στον μαγικό αυλό… Πιστεύω ότι ο πολύς κόσμος δεν καταλαβαίνει επακριβώς τι βλέπει. Θα ισχυριστώ συνεπώς ότι η συγκεκριμένη όπερα, στο σκέλος της υπόθεσης και των τεκταινομένων (libretto), απευθύνεται αποκλειστικά σε αποκρυφιστές ή/και μασόνους. Όχι ότι κανένας απολύτως «μη σχετικός» δεν θα καταλάβει τίποτα… Αλίμονο! Η ιστορία είναι σαν παραμυθάκι και όλοι κάτι θα πάρουν/αντιληφθούν. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό είναι οι έννοιες που θα αναλύσω παρακάτω.

Από αυτό το σημείο και μετά, νομίζω ότι θα πρέπει να διαβάσουν,
- Οι λάτρεις της όπερας
- Αυτοί που καταπιάνονται με τις έννοιες της Ψυχής, της εξέλιξης κλπ
Επίσης, δεν θα έχει νόημα το παρακάτω κείμενο, εάν δεν έχει αναγνωστεί το libretto ή έστω η σύνοψη*.

Πρώτον, και πριν από όλα, θα ήθελα να πώ, ότι όλα τα Μυστήρια και οι Κοσμοθεωρίες και οι Θρησκείες και οι φιλοσοφίες και ο Αποκρυφισμός, ασχολούνται πάνω-κάτω με το ίδιο θέμα: ποιος/τι είναι ο Άνθρωπος, ποιος/τι είναι ο γύρω/περιβάλλων Χώρος, πώς δημιουργήθηκαν αμφότερα, ποια η σχέση τους και τέλος, πώς θα καταφέρει ο Άνθρωπος να πάει εξελιξιακά ένα σκαλί παραπάνω και να καταλάβει/προσεγγίσει το Θείο στοιχείο.

Μοιάζει απλό όλο αυτό, αλλά αν σκεφτούμε ότι ΟΛΑ όσα μας περιτριγυρίζουν εξηγούνται και εμπεριέχονται σε αυτές τις λίγες λέξεις, καταλαβαίνουμε για ποια απόσταση μας χωρίζει από καθ’ εαυτήν την κατά-νόηση (δηλαδή, από το να γίνουν αυτά download στον νού μας)

Δεύτερον και μετά από άπειρες αναλύσεις των ανωτέρω, όλες οι φιλοσοφίες και όλες οι αποκρυφιστικές θεωρήσεις, καταλήγουν στο ότι το πλησιέστερο «κομμάτι Θεού» προς τον άνθρωπο, είναι η Ψυχή που τον επισκιάζει.

Τρίτον (και πολυπλοκότερο), υπάρχουν 2 «ψυχές»: οι ονομαζόμενες «ενσαρκωμένη» και η «επισκιάζουσα». Η μεν ενσαρκωμένη, είναι η μονάδα ενέργειας, μέσα, επάνω και γύρω από τον άνθρωπο, που του δίνει ζωή και όταν αυτή «αποσυρθεί» κατά την στιγμή του θανάτου, το σώμα αποσυντίθεται. Η επισκιάζουσα, λέγεται και αυτή «ψυχή» (και μας μπερδεύει, λίγο), αλλά λέγεται και Ηλιακός Άγγελος (ή φύλακας Άγγελος, στην καθομιλουμένη) και είναι κάτι σαν ο Δάσκαλος/κηδεμόνας μας, κάτι σαν αυτή η οντότητα που επιβλέπει την εξέλιξή μας. Δηλαδή και όπως συμβαίνει γενικότερα στο Σύμπαν (στην Δημιουργία), οι ανώτερες εξελιξιακά μονάδες-τα «άνω» (όπως πχ η επισκιάζουσα ψυχή) γεννάνε/επιβλέπουν/εξελίσουν τις κατώτερες εξελιξιακά μονάδες ενέργειας-«τα κάτω» (όπως είναι πχ η ενσαρκωμένη ψυχή). Όλη όμως αυτή η διαδικασία, γίνεται πατώντας στους αιώνιους, απαράλλαχτους και προϋπάρχοντες Νόμους. Παράδειγμα: οι γονείς/κηδεμόνες (επισκιάζουσα ψυχή), γεννάνε το παιδί τους (ενσαρκωμένη ψυχή) ακολουθώντας τον νόμο της αναπαραγωγής (ο προϋπάρχων Νόμος) και έπειτα, το φροντίζουν και το μεγαλώνουν (εξέλιξη). Απλά δηλαδή, οι γονείς έρχονται σε επαφή και τα υπόλοιπα, από την σύλληψη μέχρι την γέννηση, τα φροντίζει «η μαμά Φύση». Ούτε κύτταρα φτιάχνουν οι γονείς, ούτε αναπνοές, ούτε χτύπους καρδιάς – αυτά τα «φροντίζει» ο Μέγας Άγνωστος Νόμος.

Έτσι λοιπόν και όπως λέγαμε πριν, όλο το θέμα κάθε Κοσμοθεωρίας στον Άνθρωπο, είναι «πως θα έρθει σε επαφή με τον πλησιέστερο προς αυτόν Θεό, δηλαδή με την πλησιέστερη "ενέργεια", που είναι ένα βήμα παραπάνω από αυτόν στην κλίμακα της (αιώνιας) εξέλιξης.

Όταν το καταλάβουμε αυτό καλά (πολύ καλά…), τότε το ζητούμενο είναι Η ΜΕΘΟΔΟΣ! Εδώ, γίνεται χαμός… η κάθε φιλοσοφία και θρησκεία, ο κάθε λαός, λέει τα δικά του. Οι Ανατολικοί λαοί λένε χονδρικά «κάτσε και περίμενε» να σου έρθει η επιφοίτηση και οι Δυτικοί (πάλι, χονδρικά) λένε «παρατήρησε, σκέψου, εναρμονίσου» προς αυτό που είναι Φύση (δηλαδή, Θεός).

Δεν θα κρίνω εδώ, ποια μέθοδος είναι η σωστή και θα θυμίσω τον Αισώπειο μύθο του πελαργού με την αλεπού (ελπίζω να τον ξέρετε), που μας διδάσκει πώς η κάθε τροφή και ο τρόπος λήψεώς της, απευθύνεται και ταιριάζει διαφορετικά από ζώο σε ζώο, από άνθρωπο σε άνθρωπο, από λαό σε λαό, σε εποχή κοκ

Πάμε τώρα στην Όπερα, όπου θα επιχειρήσω τον αποσυμβολισμό της, με βάση τα προλεχθέντα:

Έχουμε 2 βασικά «στρατόπεδα» εδώ: αυτό της Βασίλισσας της Νύχτας (άρα, του σκότους) και του Ζαράστρο, του Ιερέα με τον Ήλιο για έμβλημα (άρα, του Φωτός).

Η βασίλισσας της νύχτας μας λέει ότι ο «πατέρας»-σύζυγός της πριν πεθάνει, «παρέδωσε τον επταπλό ηλιακό κύκλο στους μυημένους» και αυτόν τον κύκλο «τον φοράει ο Ζαράστρο στο στήθος του». Άρα έχουμε μια «χήρα νύχτα», έναν «πεθαμένο σύζυγο-πατέρα» (άρα, μη παρόντα - εν απουσία) και έναν «Μυημένο Αρχιερέα» που έχει στην κατοχή του τον κύκλο του Ηλίου, δηλαδή το Φώς.

Ο Ιερέας αυτός, έχει στην κατοχή του και την κόρη της βασίλισσας.

Πρωταγωνιστές-υποκινητές της δράσης, είναι 2 χαρακτήρες: ο μεν (αγνώστου προελεύσεως) Πρίγκηπας και ο Πουλολόγος.

Ο Πρίγκηπας έχει τόξο χωρίς βέλη και καταδιώκεται από ένα φίδι. Ο «πρίγκιπας» εδώ είναι η επισκιάζουσα ψυχή του ανθρώπου, εμείς δηλαδή οι ίδιοι σαν ψυχές-ταξιδευτές που περιφερόμαστε στα βουνά σαν τον αγνώστου προελεύσεως και βασιλείου Πρίγκηπα, σαν τον βιβλικό «άσωτο υιό». Λέει ο ίδιος πώς τον φωνάζουν Πρίγκιπα, γιατί έχει στην εξουσία του «ανθρώπους και κτήματα». Αυτό είναι δήλωση του ότι το βασίλειό του είναι Γήϊνο, υλικό. Το τόξο, υπονοεί συνήθως την δύναμη του Νού. Ο νούς μπορεί να στρέψει τον άνθρωπο προς τον ορθό σκοπό. Όμως η έλλειψη βελών, υπονοεί ότι ο άνθρωπος εδώ, δεν έχει στόχο, δεν έχει που να εστιάσει (είναι άσωτος). Έχασε τον δρόμο του, ψάχνεται, βαδίζει στο άγνωστο επαφιέμενος στην τύχη του, χωρίς νοητικά βέλη και στόχο. Το φίδι υπονοεί τους πειρασμούς που μας καταδιώκουν στον δρόμο της ζωής μας και απειλούν να μας καταβροχθίσουν.

Ο πουλολόγος, είναι ένας τύπος που δουλειά του είναι να μαζεύει πουλιά, τα οποία πηγαίνει στην Βασίλισσα της Νύχτας και τα οποία ανταλλάσει με τροφή. Συμβολικά, ο αέρας είναι το πεδίο της (κατώτερης) σκέψης και τα πουλιά είναι οι ίδιες οι σκέψεις, που χαρίζονται στην Νύχτα-σκότος, για ένα πιάτο φαϊ. Κοινώς, σκέψεις χαμένες και ζωή… εφήμερη. Εδώ υπονοείται η κατάσταση του ανθρώπου, που είναι εστιασμένος στα πράγματα που τον περιτριγυρίζουν άμεσα (σε ό,τι ίπταται γύρω του), δεν νοιάζεται για το αύριο και ο ίδιος είναι κάτι σαν ένας κουτσομπόλης-«info-maniac» (για να περιγράψω τον μέσο πουλολόγο των ημερών μας), χωρίς προσωπικό στόχο επίτευξης, κάτι σαν ένα «βαποράκι» πληροφοριών. Επίσης, έχει στα χέρια του έναν «αυλό του Πανός»**, άλλη μια επιβεβαίωση για την ταύτιση του ήρωα με το εφήμερο και περεταίρω, την «γενετήσια ορμή». Ο πουλολόγος μένει σε αχυρένια καλύβα (κι άλλο σημείο φθαρτότητας) και δεν ξέρει ότι πίσω από τα βουνά υπάρχουν και άλλες χώρες και λαοί και το μαθαίνει από τον Πρίγκιπα.

Θα παρακάμψω τις άλλες λεπτομέρειες για το πώς σκοτώθηκε το φίδι, ποιες είναι οι 3 κυρίες με τα ασημένια ακόντια, που το σκότωσαν κλπ

Η βασίλισσα στέλνει ζωγραφιά της κόρης της στον πρίγκιπα μέσω των «τριών κυριών», λέγοντάς του ότι «εάν ετούτη η φυσιογνωμία δεν του είναι αδιάφορη, η ανταμοιβή του θα είναι ευτυχία, τιμές και δόξες». Σε κάθε σχετικό μύθο που αφορά την εξέλιξη του ανθρώπου και την επαφή του με την Ψυχή, οποιαδήποτε αναφορά σε θηλυκή νεαρά (κυρίως) ύπαρξη, κατά προτίμηση αποκλεισμένη ή φυλακισμένη, που καλείται ο κεντρικός ήρωας να βρεί-να σώσει κλπ, είναι αναφορά στην επισκιάζουσα ψυχή και την επαφή μαζί της. Έτσι λοιπόν, χιλιάδες ιστορίες και διηγήματα αυτών που «γνωρίζουν» κάποια από τα προαναφερθέντα, έχουν σαν ήρωα κάποιον νέο (πολεμιστή ή πρίγκιπα ή γενναίο ήρωα) που αφού περάσει διάφορες δοκιμασίες, στο τέλος κερδίζει την «όμορφη βασιλοπούλα» ή εν γένει, την… κούκλα της ιστορίας!

Ο πρίγκιπας και εδώ στον μαγικό αυλό, ερωτεύεται αμέσως την «όμορφη κόρη», οπότε πλέον, ξεκινάει μια πορεία των 2 ηρώων, πρίγκιπα και πουλολόγου, προς το κάστρο του «αχρείου τυράννου» που φυλάκισε την κόρη της βασίλισσας. Υπάρχουν 2 σημαντικά γεγονότα που προηγούνται: Πρώτον ο πουλολόγος φιμώνεται με χρυσό λουκέτο από τις 3 κυρίες γιατί ψευδολόγησε ότι δήθεν σκότωσε το φίδι και του βγάζουν το φίμωτρο όταν υπόσχεται να μην πει ξανά ψέματα. Άρα, προκειμένου να πορευτεί με τον Πρίγκιπα στο κάστρο (γιατί, αυτό θα συμβεί), είναι απαραίτητο να νικηθούν οι σκέψεις και τα λόγια που οδηγούν στην πλάνη (ψέματα). Δεύτερον, οι τρείς κυρίες δίνουν στον πρίγκιπα έναν μαγικό αυλό, που είναι δώρο από την βασίλισσα της Νύχτας. Αυτός ο αυλός «…μπορεί να μεταμορφώσει τα πάθη των ανθρώπων, αλλά και τον λυπημένο σε εύθυμο και να κάνει να ερωτευθεί το γεροντοπαλίκαρο…»! Στον δε πουλολόγο, ο οποίος αρνείται αρχικά να ακολουθήσει, δίνεται μια κασετίνα που περιέχει «μικρές καμπανούλες». Ο αυλός και οι καμπανούλες, θα τους «προστατέψουν» στον δρόμο τους και θα εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους! Το σημαντικό είναι ότι ο μεν πρίγκιπας θα χρησιμοποιήσει τον αυλό για να χαλιναγωγήσει την ζωώδη φύση του, ο δε πουλολόγος για να βρεί γυναίκα….

Εννοείται ασφαλώς ότι το «ζευγάρι» πρίγκιπας-πουλολόγος είναι στην ουσία ένας άνθρωπος και όχι δύο (δύο γίνονται για χάρη της ιστορίας) και ο αποσυμβολισμός θέλει τον εξελισσόμενο άνθρωπο στην πορεία του για την τελείωση (πρίγκηπας), να έχει συντροφιά τον κατώτερό του εαυτό (πουλολόγος) και το μυαλό του, που έχει μάθει να ασχολείται με το εφήμερο και με τα ψέματα, το οποίο πρέπει να φιμώσει με χρυσό λουκέτο και να μάθει να σιωπά. Τον δε δρόμο για το κάστρο, θα τους τον δείξουν «τρία αγόρια».

Πάμε τώρα στο κάστρο. Η Παμίνα, η κόρη της βασίλισσας της νύχτας, κάνει κάποιες προσπάθειες απόδρασης, αλλά πιάνεται. Αυτό υποδηλώνει ότι και η ίδια η ψυχή, κάνει προσπάθειες να φύγει από την «εξορία» της και να πάει προς την πλευρά του εξελισσόμενου ανθρώπου. Δεν προσπαθούμε δηλαδή μόνο εμείς οι άνθρωποι να προσεγγίσουμε την Ψυχή μας, αλλά και εκείνη στο επίπεδό της έχει σαν στόχο να «απεγκλωβιστεί». Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο μέν πρίγκιπας ξεκινάει για την Παμίνα, υποκινούμενος από την θέα του κάλλους της, η δε Παμίνα «ΔΕΝ» γνωρίζει τον πρίγκιπα και υποκινείται από την ανάγκη απεγκλωβισμού της από το κάστρο. Αυτό σημαίνει ότι το να έρθουν σε επαφή ο άνθρωπος (ενσαρκωμένη ψυχή) με το θείο στοιχείο (επισκιάζουσα), για τον μεν άνθρωπο η επαφή αυτή είναι μια πορεία κάλλους και Θέωσης, για δεν την ψυχή είναι μια δουλειά αναγκαστική, σαν ένα χρέος-καθήκον κλπ. Ανήκει δηλαδή «αλλού» και είναι εκεί για να συναντηθεί μια μέρα με τον… πρίγκιπα! Πάντως, φαίνεται να μην απομακρύνεται και πολύ από το κάστρο η Παμίνα και η απόσταση τελικά διασχίζεται από τον ίδιο τον άνθρωπο (πρίγκιπας).

Στο κάστρο υπάρχει ένας μαύρος υπηρέτης του Αρχιερέα, ο οποίος προσπαθεί να κάνει γυναίκα του την Παμίνα και υπάρχουν διάφορα σκηνικά στην όπερα που του το απαγορεύουν και μάλιστα τιμωρείται γι’αυτό. Η ίδια η Παμίνα του αντιστέκεται σθεναρά. Αντίστοιχα, και ο πρίγκιπας, δέχεται ενοχλήσεις και παραπλανητικές παροτρύνσεις από τον πουλολόγο και αντιστέκεται και αυτός σθεναρά. Ό,τι λοιπόν είναι ο μαύρος «υπηρέτης» για τον πάνω κόσμο (κάστρο), είναι και για τον κάτω κόσμο-τον γήϊνο, ο πουλολόγος, που όπως είδαμε αντιπροσωπεύει τον λεγόμενο «κατώτερο εαυτό», τον εαυτό «του εφήμερου και της αναπαραγωγής». Εξ’ ού και όταν τελικά ο πουλολόγος βρίσκει μέσω των θεών γυναίκα, θέλει απλά, να κάνει μαζί της πολλά… παιδάκια! «Απλά πράγματα», δηλαδή…

Αυτό που ακολουθεί στην ιστορία μας και έχει σαν πρωταγωνιστές πλέον τον Αρχιερέα, την Παμίνα και τον Πρίγκιπα, είναι μια ξεκάθαρη εικόνα-τελετή μύησης, μια διδαχή δηλαδή, μέσω του κειμένου, για τις αρετές που πρέπει να έχει κανείς, προκειμένου να επιτύχει την τελείωση (επαφή με την Ψυχή), αλλά και τα βήματα-κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Δεν θα αναλύσω τα τεκταινόμενα, γιατί ξέρω πώς αυτός που καταλαβαίνει τα προλεχθέντα, εύκολα αποσυμβολίζει και όλα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν και είναι αρκετά.


Κάποτε, πρίν πολλούς αιώνες, τίποτα από όλα αυτά δεν γινόταν γνωστό στους λεγόμενους «αμύητους». Όποιος μάθαινε τι θα πεί αναπαράσταση-παράσταση-θέατρο ήταν σίγουρα εσωτερικός σε Ναό, εσώκλειστος κλπ. Σκεφτείτε σαν παράδειγμα τα Ελευσίνια και τα Αιγυπτιακά μυστήρια. Τίποτα δεν έβγαινε προς τα έξω… Στην πορεία άλλαξαν πολλά. Ό,τι υποδηλώνει ο «μύθος» του Προμηθέα που «έκλεψε την φωτιά» από τους Θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους, το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται διαρκώς, σε όλα τα πράγματα: ένα κομμάτι γνώσης, δηλαδή, και ενώ μέχρι κάποια στιγμή το αγνοούσε η ανθρωπότητα, κάποιος «Προμηθέας» ή κάποιοι «Προμηθείς» (κάποιος/οι που το γνωρίζουν) θα το «υποκλέψουν» και θα το κάνουν κοινή γνώση, κοινό κτήμα σε όλους. Εδώ, σε αυτήν την βασική ιδέα εξωτερίκευσης της γνώσης, εντάσσονται και οι «ανακαλύψεις». Δηλαδή, κάποια στιγμή βρέθηκε στην ανθρώπινη πορεία ο ηλεκτρισμός, οι τηλεπικοινωνίες κοκ. Κάποιου τύπου «Προ-μη-θεϊσμός» επενεργεί, μόνο που εδώ το επίπεδο μετακυλυόμενης γνώσης, υπερβαίνει τον άνθρωπο και αυτά που γνωρίζει και κάποιος άλλος του το δίνει μέσω, ας πούμε… έμπνευσης!

Συνεπώς, καλά κάνει όποιος «εξωτερικεύει τα μυστήρια» (όπως έκανε εδώ ο Μότσαρτ με τον λιμπρετίστα του), αρκεί βέβαια, να ξέρει ΠΩΣ να το κάνει.

Τέλος, καλό θα ήταν, οι καλλιτέχνες που ανεβάζουν παράσταση Μαγικού αυλού, οι μεν "αμύητοι"¨να μην αφαιρούν "περιττά" στοιχεία, οι δε "μυημένοι" να μην προσθέτουν και άλλα δικά τους σύμβολα.

.....................................................................................................................................................
(*) Υπάρχει το κείμενο και η σύνοψη στο διαδίκτυο, αλλά μπορείτε να το βρείτε και στα Ελληνικά. Θα συνιστούσα, σαν πρακτικότερη, την έκδοση που κυκλοφόρησε μέσω του Βήματος στα Ελληνικά, στην σειρά «Όπερα, 4 αιώνες» και διατίθεται ακόμα και σήμερα από τα σημεία πώλησης στην Χρήστου Λαδά.

(**) http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CE%BD%CE%B1%CF%82